Poczucie bezpieczeństwa i stabilizacja to dwie bardzo istotne wartości w życiu. To w dzieciństwie uczymy się, jak organizować swój czas i przestrzeń wokół siebie, aby zapewnić sobie komfort i ograniczyć do minimum stres związany z codziennymi obowiązkami. Jak pomóc naszemu dziecku w wykształceniu tych ważnych umiejętności?
Wszyscy jesteśmy inni i dla każdego “stabilizacja” i “bezpieczeństwo” będą miały odrobinę inne znaczenie. Oba jednak te pojęcia bazują na rutynie, której nie należy mylić z monotonią.
Dlaczego rutyna nie jest nudna?
Monotonia jest nużąca, męcząca i powoduje frustrację. Żadne z tych uczuć nie wpływa pozytywnie na psychikę zarówno dorosłych, jak i dzieci. Tymczasem rutyna jest pewnym szkieletem codzienności, to zbiór zasad, które pozwalają nawigować pośród codziennych zdarzeń. Rutyna chroni przed przytłoczeniem obowiązkami, pozwala efektywnie się uczyć, produktywnie pracować i czerpać radość z życia. Rutyna chroni przed nudą, ponieważ pozwala opracować plan działania, w którym jest czas zarówno na pracę jak i zabawę i spontaniczne wydarzenia.
Rutyna w dzieciństwie
Rutyna to zbiór zasad i zbiór rodzinnych rytuałów. Zaliczają się do niej regularne posiłki, przestrzeganie higieny snu, wspólne spędzanie czasu, odrabianie lekcji, spacery, zabawy. Rutyną są wakacje, obchodzenie urodzin czy świętowanie innych istotnych wydarzeń. Dzieci, w których dzieciństwie brakuje rutyny, często w dorosłym życiu mają tendencję do pracoholizmu, brania na siebie nadmiernej ilości obowiązków, miewają problemy z decyzyjnością i zarządzaniem sobą w czasie. Często borykają się ze stresem, jaki powodowany jest prokrastynacją obowiązków.
Tymczasem dzieci, w których życiu od zawsze istniała rutyna, osiągają lepsze wyniki w nauce, doświadczają mniejszej ilości stresu (także w dorosłym życiu), potrafią planować swój czas tak, aby odpowiednio wypoczywać i zapewnić sobie poczucie komfortu.
Domowa rutyna: 7 ważnych zasad
- Higiena snu. Kładzenie się spać i wstawanie o tej samej porze jest istotne zarówno z powodów psychologicznych, jak i zdrowotnych. Wielokrotnie dowiedziono, że osoby, które dbają o regularny sen, rzadziej chorują na cukrzycę, otyłość, depresję, a także choroby układu krążenia. Wykształcenie w dziecku poczucia, jak bardzo sen jest istotny, będzie procentować w przyszłości.
- Rytuały posiłków. Wiadomo, że w codziennym pędzie nie zawsze mamy czas na to, aby wspólnie spożywać śniadania, obiady i kolacje. Jednak warto dbać o to, aby każdy z domowników spożywał te posiłki w regularnych odstępach i spróbować zorganizować co najmniej jeden z nich wspólnie. Może być to śniadanie lub późna kolacja. Warto rozważyć wcześniejsze wstawanie o 30 minut, jeżeli ma to pomóc w spędzeniu kilku chwil wspólnie. Wspólnie jedząc w naturalny sposób zacieśniamy więzi.
- Systematyczna nauka. Każdy dzień (np. z wyjątkiem weekendów), powinien mieć wyznaczony czas na naukę – odrabianie zadań, lekcji z dodatkowych zajęć etc. Po pierwsze, wypracowanie systematycznej nauki pozwala na uniknięcie stresu związanego z potrzebą “nadgonienia” dużej ilości materiału tuż przed klasówką czy egzaminem. Jest to bardziej efektywny sposób uczenia, po którym – zarówno dzieci, jak i dorośli – znacznie więcej zapamiętują. Po drugie, systematycznie poświęcając czas na naukę z dzieckiem mamy możliwość wyłapać ewentualne problemy na bieżąco i pomyśleć o korepetycjach, nim braki staną się faktycznie poważne.
- Swój sposób na naukę. Dzięki rutynie, mamy też szansę wspólnie opracować idealny sposób na naukę, która nie musi być nudna. Dziecko chętniej będzie podchodziło do lekcji, jeśli nie będzie tego traktować jak przykrego obowiązku. Łatwiej też będzie osiągać stan flow – a dzięki temu rozbudzimy w nim chęć samodzielnego dbania o stan swojej wiedzy.
- Zabawa jest super. Zabawa, podobnie jak praca, nauka czy odpoczynek, powinna stanowić element każdego dnia. Gwarantując dziecku codziennie czas na jego przyjemności/hobby dajemy mu czytelny sygnał, że rozwijanie swoich zainteresowań i rozrywka są istotne. Dzięki temu, w przyszłości nie będzie ono odczuwać poczucia winy związanego z naturalną potrzebą dobrej zabawy. Jeśli zachowamy zdrową równowagę, będzie także wiedziało, że jest to forma indywidualnej nagrody dla siebie samego.
- Higieniczny wypoczynek. Relaks, to nie tylko sen i nie tylko zabawa. To czas na wyciszenie, pobycie ze sobą samym, zagłębienie się w myślach. Zwłaszcza dzisiaj, bardzo ważne jest uczenie dzieci (też poprzez dawanie im przykładu!), jak istotne jest bycie offline. Taka forma wypoczynku umożliwia na kontakt ze samym sobą i uczy wsłuchiwania się we własne potrzeby.
- Regularne rozmowy. Warto od małego pokazywać dzieciom, jak ważna jest komunikacja z drugim człowiekiem. Rozmowy nie tylko budują relacje, ale też pozwalają na wyrażenie siebie i asertywne stawianie granic. Tylko poprzez regularne ćwiczenie tej umiejętności mamy szansę zaszczepić w dziecku potrzebę zdrowej komunikacji i produktywnego wykorzystywania rozmowy, jako narzędzia do rozwiązywania konfliktów, wyrażania uczuć i informowania o swoich potrzebach.
W utrzymywaniu rutyny bardzo często pomagają dziecku schematy, organizery i plany. Bardzo ważne jest jednak, aby ustanawiając jakąkolwiek zasadę, dokładnie ją z dzieckiem omówić. Niezależnie od tego, czy mówimy o wspólnych posiłkach, zabawie czy indywidualnym czasie wolnym, wyjaśnienie “po co” i “dlaczego” powinno być jednym z elementów wprowadzania zasady.