Jako nauczyciele języków obcych nie spędzamy ze swoimi uczniami zbyt wiele czasu. Co więcej, “konkurujemy” o ich uwagę z innymi przedmiotami, co na dalszych etapach nauki może wpływać na efektywność dotychczasowych metod.
Warto być uczciwym z samym sobą. Czy naprawdę wszystkie metody, które stosuję, mają zastosowanie praktyczne dla moich uczniów? Czy z ręką na sercu mogę powiedzieć, że wykorzystuję efektywnie każdą minutę lekcji?
Coś nie działa? Zastąp to!
Wszyscy się pewnie zgodzimy, że nie ma nic gorszego, niż popadanie w rutynę – zarówno po stronie nauczyciela, jak i ucznia. Niestety, to naturalna ludzka skłonność, aby po prostu powtarzać to, co znane, nawet, jeśli niekoniecznie jest dobre czy interesujące. Dlatego co pewien czas dobrze jest krytycznie przyjrzeć się swojej metodyce i samemu zrobić sobie superwizję. Generalna zasada, jaką powinniśmy się kierować, to “mniej, znaczy więcej”. No dobrze, ale od czego zacząć w praktyce?
Mniej ćwiczeń pisemnych. Więcej pracy w grupach
Typowe zajęcia często przebiegają zgodnie z takim schematem:
- nauczyciel objaśnia temat
- nauczyciel rozdaje ćwiczenia lub wskazuje ćwiczenie w podręczniku
- uczniowie indywidualnie je rozwiązują
Ten schemat obowiązuje nie tylko na zajęciach językowych, ale także i na innych przedmiotach. Uczniowie dzień w dzień w podobny sposób co najmniej kilka razy odtwarzają ten cykl. Nudne, prawda?
Co więcej, jak efektywny może być taki tryb nauki? Czy pisemne wypełnianie ćwiczeń faktycznie umożliwia swobodną komunikację w danym języku? Czy znacząco wpływa na zwiększenie kompetencji językowych ucznia?
Według badań, o wiele ciekawsze, a także stymulujące i efektywne jest rozwiązywanie zadań w małych grupach. W interakcji uczniowie w naturalny sposób wykorzystują swoje umiejętności językowe, doskonalą je i lepiej zapamiętają przerabiany materiał.
Mniej wykładów. Więcej dyskusji
Rola nauczyciela nie polega na przekazywaniu wiedzy. Polega na skutecznym przekazywaniu wiedzy. Długie wywody, nawet jeśli są w 100% merytoryczne i dotykające sedna problemu, rzadko kiedy bywają skuteczne. Jeśli uczniowie nie czują się zainteresowani tematem, “zgubili się” w trakcie wywodu lub po prostu go nie rozumieją, nawet najbardziej mądra przemowa nauczyciela jest czystym marnowaniem czasu.
Zamiast wykładać wszystko uczniom od początku do końca, warto jest wciągnąć ich w zabawę w “poszukiwaczy wiedzy”. Można to zrobić np. stosując metodę Talk, Read, Talk, Write autorstwa Nancy Motley. Jak to działa?
- TALK: Nauczyciel zadaje pytanie związane z tematem zajęć lub umożliwiające ćwiczenie jakiejś konstrukcji językowej w kontekście “poza lingwistycznym”. Np. co byś zrobił, gdybyś wygrał na loterii itp. Następnie sugeruje konstrukcję, która powinna rozpoczynać odpowiedź i zachęca uczniów do podzielenia się swoim zdaniem.
- READ: Nauczyciel wskazuje tekst do czytania, związany z wcześniej zadanym pytaniem.
- TALK: Nauczyciel zadaje pytania dotyczące np. faktów, których uczniowie nie wiedzieli, a dowiedzieli się o nich z tekstu, jak również faktów, które były dla nich już znane.
- WRITE: Nauczyciel zachęca do wykonania notatki (w dłuższej lub krótszej formie) z tego, co zostało zaprezentowane w klasie.
Mniej tekstu. Więcej pomocy wizualnych
“Ściana tekstu” lub niekończąca się lista słówek potrafią przytłoczyć każdego. Co więcej, są totalnie nieatrakcyjne dla umysłu. A ten lubi stymulację, coś co intryguje i budzi emocje, a przez to ułatwia zapamiętywanie. Dlatego wszelkie urozmaicenie standardowego tekstu jest doskonałym sposobem na zwiększenie efektywności nauki.
W przypadku uczniów dopiero stawiających pierwsze kroki, “obrazki” bywają nieodzowną pomocą w rozumieniu tekstu. Jak wprowadzać do klasy pomoce wizualne?
- Używaj obrazków (po angielsku zwanych Flashcards), zdjęć, filmików do obrazowania nowych słówek czy związków frazeologicznych.
- Zachęcaj uczniów do samodzielnego rysowania na kartkach i w zeszytach.
- Możesz zachęcić uczniów do tworzenia własnych internetowych memów, a następnie ich drukowania i wklejania do zeszytów lub tworzenia klasowych “tablic językowych”.
- Używaj kolorów, kształtów, map myśli. Staraj się porzucić klasyczne “tabelki i wykresy” na rzecz być może bardziej chaotycznych na pierwszy rzut oka, ale zdecydowanie bardziej praktycznych w nauce pomocy, tworzonych samodzielnie przez uczniów.
- Staraj się uczyć technik obrazowania i mnemotechnik. W internecie znajdziesz wiele inspirujących sposobów na zapamiętywanie słówek i związków frazeologicznych.